Η εικόνα της κοινωνίας προμηνύει για φθινόπωρο έντασης

Του Βασίλη Ταλαμαγκα

Καθώς το καλοκαίρι φτάνει στο τέλος του, η κοινωνική ατμόσφαιρα στην Ελλάδα μοιάζει να βαραίνει όλο και περισσότερο. Οι πολίτες επιστρέφουν στην καθημερινότητά τους, αλλά οι ανησυχίες δεν έχουν πάψει ούτε για μια στιγμή. Το φθινόπωρο που έρχεται δεν αναμένεται ήρεμο, καθώς οι οικονομικές πιέσεις, οι πολιτικές αντιπαραθέσεις και η αίσθηση γενικευμένης ανασφάλειας προμηνύουν έναν κύκλο έντασης.

Το πρώτο και κυριότερο ζήτημα είναι η ακρίβεια. Παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες για μέτρα στήριξης, η πραγματικότητα στα νοικοκυριά είναι αδυσώπητη. Τρόφιμα, καύσιμα, ενοίκια και βασικές υπηρεσίες παραμένουν σε τιμές που εξαντλούν τα εισοδήματα της μεσαίας και χαμηλής τάξης. Η «ψαλίδα» ανάμεσα στις ανάγκες και στις δυνατότητες μεγαλώνει, δημιουργώντας εκρηκτικές κοινωνικές συνθήκες. Η συσσωρευμένη πίεση του τελευταίου χρόνου αφήνει πλέον λιγοστά περιθώρια υπομονής στους πολίτες.

Παράλληλα, η πολιτική σκηνή κινείται σε τροχιά πόλωσης. Οι αντιπαραθέσεις κυβέρνησης – αντιπολίτευσης δεν εστιάζουν σε ουσιαστικές προτάσεις αλλά σε επικοινωνιακές αψιμαχίες. Η εικόνα αυτή τροφοδοτεί την απογοήτευση του κόσμου, που βλέπει τα μεγάλα προβλήματα να παραμένουν άλυτα ενώ η δημόσια συζήτηση εξαντλείται σε στείρες συγκρούσεις. Το αποτέλεσμα είναι να ενισχύεται η αίσθηση πως το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να δώσει λύσεις, γεγονός που συνήθως οδηγεί σε κοινωνική δυσαρέσκεια και κινητοποιήσεις.

Στο μέτωπο της εργασίας, οι ανισότητες γίνονται πιο εμφανείς. Εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα βλέπουν τις υπερωρίες να πολλαπλασιάζονται χωρίς αντίστοιχες απολαβές, ενώ οι νέοι συνεχίζουν να βιώνουν το άγχος της επισφαλούς απασχόλησης. Το φθινόπωρο, με την επανεκκίνηση παραγωγικών κλάδων και τις απαιτήσεις των εργοδοτών, θα φέρει νέες τριβές και πιθανές απεργιακές κινητοποιήσεις.

Ένα ακόμα στοιχείο που εντείνει την ανησυχία είναι η κοινωνική κόπωση από τις συνεχείς κρίσεις. Η πανδημία, οι φυσικές καταστροφές, οι διεθνείς αναταράξεις και η ενεργειακή αστάθεια έχουν αφήσει βαθιά αποτυπώματα. Οι πολίτες αισθάνονται πως βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης», χωρίς περιθώριο για ανάσα. Αυτό το κλίμα τροφοδοτεί την οργή, αλλά και την έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς.

Δεν πρέπει να αγνοηθεί και ο παράγοντας των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, που λειτουργούν πλέον ως πολλαπλασιαστές της δυσαρέσκειας. Η οργή, οι καταγγελίες και η επιθετική κριτική εκφράζονται με μεγάλη ένταση στο διαδίκτυο, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε μαζική κινητοποίηση στους δρόμους.

Συνολικά, η εικόνα που διαμορφώνεται δείχνει ότι το φθινόπωρο θα είναι περίοδος κοινωνικής πίεσης και ενδεχόμενων συγκρούσεων. Η κυβέρνηση θα βρεθεί μπροστά στην πρόκληση να διαχειριστεί ένα κοινωνικό κλίμα που βράζει, ενώ η αντιπολίτευση θα επιδιώξει να καρπωθεί την οργή, χωρίς όμως να έχει πείσει πως διαθέτει πειστικές λύσεις.

Το στοίχημα για την κοινωνία είναι αν αυτή η ένταση θα εκφραστεί δημιουργικά, μέσα από διάλογο και διεκδικήσεις με περιεχόμενο, ή αν θα οδηγήσει σε μια περίοδο γενικευμένης απαξίωσης και τυφλών συγκρούσεων. Το μόνο βέβαιο είναι πως η Ελλάδα εισέρχεται σε ένα φθινόπωρο που δύσκολα θα μοιάζει με τα προηγούμενα.